Stem Cells คืออะไร ?
สเต็มเซลล์ หรือ เซลล์ต้นกำเนิด เป็นเซลล์พิเศษที่มีความสามารถในการพัฒนาเป็นเซลล์ชนิดต่างๆ ในร่างกายได้ และมีบทบาทสำคัญในการซ่อมแซมและสร้างเนื้อเยื่อใหม่ตลอดชีวิต โดยมีคุณสมบัติหลักดังนี้:
1. การเพิ่มจำนวนตัวเอง : เซลล์ต้นกำเนิดสามารถแบ่งตัวและสร้างสำเนาของตัวเองได้อย่างต่อเนื่อง
2. การเปลี่ยนแปลงไปเป็นเซลล์เฉพาะ : เซลล์ต้นกำเนิดสามารถเปลี่ยนแปลงไปเป็นเซลล์ชนิดต่าง ๆ เช่น เซลล์กล้ามเนื้อ เซลล์เม็ดเลือดแดง หรือเซลล์ประสาท เป็นต้น
โดยสเต็มเซลล์จะแบ่งเป็น 2 ชนิด โดยแบ่งตามคุณสมบัติในการแบ่งตัว ได้แก่
Hematopoietic Stem Cells (HSCs) เซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือด เป็นสเต็มเซลล์ของระบบเลือด ที่มาจากเลือดและไขกระดูก เช่น กระแสเลือด หรือเลือดจากสายสะดือ สเต็มเซลล์ชนิดนี้มีคุณสมบัติที่สามารถพัฒนาเปลี่ยนแปลงไปเป็นเซลล์ต่าง ๆ ในระบบเลือด รวมถึงเซลล์ในกลุ่มเม็ดเลือดต่างๆ ได้ ไม่ว่าจะเป็น เซลล์เม็ดเลือดแดง (Red Blood Cells) เซลล์เม็ดเลือดขาว (White Blood Cells) หรือเกล็ดเลือด (Platelets) โดยการจะนำสเต็มเซลล์ชนิดนี้ไปใช้จะต้องมีการตรวจความเข้ากันของผู้ให้ และผู้รับ เซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดใช้ในการรักษาความผิดปกติของเลือดต่างๆ
ประโยชน์ทางการแพทย์ของสเต็มเซลล์ Hematopoietic Stem Cells (HSCs) มักจะใช้รักษาโรคที่เกี่ยวกับเลือด หรือโรคที่เป็นความผิดปกติของเลือดชนิดต่างๆ เช่น
• โรคมะเร็งที่เกี่ยวกับระบบเลือด : มะเร็งเม็ดเลือดขาว ลูคีเมีย หรือโรคที่ต้องทำเคมีบำบัด
• โรคธาลัสซีเมีย
• โรคภูมิคุ้มกันบกพร่องตั้งแต่กำเนิด
• โรคเกล็ดเลือด หรือเม็ดเลือดแดงผิดปกติ
• กลุ่มโรคโลหิต จากจากสาเหตุต่างๆ
ประโยชน์ทางการแพทย์ของสเต็มเซลล์ Mesenchymal Stem Cells (MSCs) มักจะถูกใช้ในในด้านความงาม และการฟื้นฟูหรือซ่อมแซมส่วนที่เสื่อมสภาพ/ อักเสบของร่างกาย เช่น
- ใช้ฟื้นฟูผิวหน้าให้มีความเฟิร์มกระชับ ลดริ้วรอยฝ้า กระ
- ฟื้นฟูหลังการทำศัลยกรรม
- กลุ่มโรคทางระบบประสาท: โรคออทิสติก โรคอัลไซเมอร์ โรคพากินสั
- โรคทางกล้ามเนื้อ และกระดูก: โรคข้อเข่าเสื่อม ปวดกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้ออักเสบ
- โรคเบาหวาน โรคตับ โรคไต โรคปอด
อ้างอิง
Li Z., Yijun L., Haojie H. et al. (2022). Efficacy and safety of umbilical cord-derived mesenchymal stem cells in Chinese adults with type 2 diabetes: a single-center, double-blinded, randomized, placebo-controlled phase II trial. Stem Cell Reserch & Therapy.
Yazhen Zhang, (2020). The Clinical Efficacy and Safety of Stem Cell Therapy for Diabetes Mellitus: A Systematic Review and Meta-Analysis.
Jose Matas (2018)Umbilical Cord-Derived Mesenchymal Stromal Cells (MSCs) for Knee Osteoarthritis: Repeated MSC Dosing Is Superior to a Single MSC Dose and to Hyaluronic Acid in a Controlled Randomized Phase I/II Trial (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30592390/)
Chasen Cottle (2022 ). Impact of Cryopreservation and Freeze-Thawing on Therapeutic Properties of Mesenchymal Stromal/Stem Cells and Other Common Cellular Therapeutic (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9045030/)